Roma Mitolojisinde Tanrı Satürn (Saturnus/Saturn), zamanın ve tarımın tanrısı olarak bilinir. Etrüsk kökeni ile  bilinse de Tanrı Satürn, Yunan Mitolojisindeki Kronos’a eş değer olarak bilinir. Romalılar tarafından Yunan Mitolojisindeki Kronos ile özdeşleştirilmiştir. Böylece Kronos’ un tüm özellikleri Satürn’de görülür.

Roma Mitolojisinde Kronos ile eşdeğer olan Tanrı Satürn, Roma’da büyük bir saygı ve korku ile anılmıştır. Tanrıların ve insanların atası olarak kabul edilen Satürn’ün hikayesi, hem Roma kültürünün derinliklerine hem de tarım ve zaman kavramlarına ışık tutar.

Köken ve Aile Bağlantıları

Satürn, Uranus (gökyüzü) ve Gaia’nın (toprak) oğludur. Kronos gibi, Satürn de babasını devirmiş ve evrenin kontrolünü ele geçirmiştir. Eşi Ops (Yunan Mitolojisinde Rhea), bereket ve zenginlik tanrıçası olarak bilinir. Satürn ve Ops’un birlikte birçok çocukları olmuştur, bunlar arasında en ünlüleri Jüpiter (Zeus), Neptün (Poseidon) ve Plüton (Hades) bulunmaktadır.

Roma Mitolojisi/ Tanrı Satürn (Saturnus) ve Ops’un Çocukları

Tanrı Satürn Kiminle Evli?

Çoğu kaynak tarım ve hasat ile ilgili olan Ops’ u Satürn’ün eşi olarak gösterir. Ops, zenginlik, bolluk ve kaynak anlamına gelir. Nadir de olsa bazı kaynaklar Kybele’yi eş olarak gösterir.

Satürn’ün Hikayesi

Mitolojiye göre, Satürn’ün babası Uranus çocuklarını hapsetmişti. Diğerlerini de tek tek yutuyordu. Bunun üzerine Gaia, Satürn’ü babasına karşı kışkırttı ve ona bir orak verdi. Satürn, babasını devirerek iktidarı ele geçirdi. Ancak, bir kehanete göre kendi çocukları tarafından devrileceğini öğrendiğinde, doğan her çocuğunu yutmaya başladı. Eşi Ops, bu durumu durdurmak için son oğlu Jüpiter‘i sakladı ve Satürn’e bir taş yutturdu. Jüpiter büyüdüğünde, babasını devirdi ve kardeşlerini serbest bıraktı. Yunan Mitolojisindeki Zeus’ un babası Kronos’a karşı verdiği mücadelenin benzeridir bu hikaye.

Diğer bir anlatıma göre  oğlu Zeus kendisini Yunanistan’dan kovduğunda tanrı Janus O’nu Roma’ya davet etmiş ve tarım yapmasını bilmeyen halka Satürn tarımı öğretmiştir. O’nun saltanatı bolluk ve barışın Altın Çağı olarak gösterilir ve böylece Satürn aynı zamanda zenginliğin  tanrısı  da olur. Roma’daki tapınağı devlet hazinesine de ev sahipliği yapma görevini üstlenir. Tanrı’nın tasvir ayrıntıları arasında yer alan orak Satürn’ ün tarım ile ilişkisini destekler.

Satürn Ne Tanrısıdır?

Satürn, Roma Mitolojisinde  tarım, kurtuluş ve zaman tanrısıydı. İtalya’da tarımın koruyucusu olmuştur. Varro’ ya göre Satürn’ ün adı (Saturnus) “ab satu” kelimesi ile “ekim” sözcüğünden türetilmiştir. Tarım Roma toplumunun merkezinde yer alırdı, bu özelliklerinden dolayı tarım din içinde önemli bir merkez olmuştur.

Tarım ve Zamanın Tanrısı Satürn

Tanrı Satürn, Roma mitolojisinde tarımın ve ekinlerin tanrısı olarak büyük öneme sahiptir. Tarımın ve hasatın sembolü olarak, Romalı çiftçiler tarafından özellikle hasat mevsiminde onurlandırılırdı. Satürn’ün yönetiminde, insanlık “Altın Çağ” olarak bilinen barış ve refah dolu bir dönem yaşamıştır. Bu dönemde insanlar bolluk içinde yaşar, savaş ve çekişme olmazdı.

Saturnalia Festivali

Tanrı Satürn’e olan saygının en büyük göstergelerinden biri, her yıl Aralık ayında kutlanan Saturnalia festivalidir. Bu festival, tarım sezonunun sonunu ve hasadın tamamlanmasını kutlamak amacıyla düzenlenirdi. Saturnalia boyunca, sosyal normlar tersine çevrilir, köleler özgür bırakılır, hediyeler verilir ve büyük ziyafetler düzenlenirdi. Tanrı Satürn için düzenlenen Roma’nın en meşhur festivalilerinden biri olan Saturnalia Şenlikleri başlangıçta 1 gün sürerken bir süre sonra 7 güne çıkarılmıştı.

Satürn’ün Mirası

Yunan Mitolojisinde Kronos sık sık zamanla ilişkili olmuş ve sonrasında nesiller arası geçişte alegori olarak da algılanmıştır. Bununla birlikte geç antik dönemde Satürn bir takım tanrılarla ile de birlikte tutulmuş ve zamanlama , doğru zaman gibi kavramlarla da birleştirilmiştir. Bu nedenle çoğunlukla kanatlı olarak tasvir edilir.

Satürn, Roma Mitolojisinde yalnızca bir tanrı değil, aynı zamanda zamanın ve değişimin sembolüdür. Onun hikayesi, güç ve iktidarın geçiciliğini, tarımın ve doğanın döngüselliğini temsil eder. Roma’da, Capitol Tepesi’ndeki Satürn Tapınağı, bu büyük tanrıya adanmış en önemli tapınaklardan biriydi, Roma İmparatorluğu boyunca büyük saygı görmüştür.

İngilizce cumartesi anlamına gelen “Saturday” kelimesi de Tanrı Satürn’den gelmektedir.

Latince’de, cumartesi günü “dies Saturni” olarak adlandırılır, bu da “Satürn’ün günü” anlamına gelir. Bu, Roma tanrısı Satürn’e adanmış bir gündür.

“Saturday” kelimesi, Eski İngilizce “Sæternesdæg” kelimesinden türemiştir. Bu kelime, doğrudan Latince “dies Saturni” kelimesinin bir çevirisidir.

Ayrıca, Cermen dillerinde de cumartesi günü için benzerlerinin kullanıldığı görülür. Eski İngilizce ve Cermen dilleri Latinceden gelen kelimenin günümüz İngilizcesine geçişini sağlamıştır.

Haftanın günlerinin isimlendirilmesi, Roma ve Yunan mitolojisinin yanı sıra gezegenler ile de bağlantılıdır. Satürn, antik Yunan’da Kronos’a karşılık gelir ve bu nedenle zaman ve tarım ile ilişkilendirilir. Gezegenlerin isimlendirilmesi ve günlerin bu gezegenlere adanması, Roma kültürünün bir parçasıdır.

Oxford English Dictionary (OED), ”Saturday” kelimesinin etimolojisini detaylandırır ve kelimenin Latince “dies Saturni” ve Eski İngilizce “Sæternesdæg” kelimelerinden türediğini belirtir. Britannica Ansiklopedisi, haftanın günlerinin Roma tanrıları ve gezegenlerle olan bağlantısını açıklar. Satürn’ün günü olan “dies Saturni,” Latin kültüründen İngilizceye geçiş yapmıştır.

Roma mitolojisinde Satürn, zamanın ve tarımın tanrısı olarak bilinir. Ayrıca, Satürn gezegeni ile ilişkilendirilir ve bu gezegenin gününe adanmıştır. Bu nedenle, cumartesi günü- saturday -, Satürn’ün günü olarak adlandırılmıştır.

Sonuç olarak Tanrı Satürn, Roma mitolojisinde hem korkulan hem de saygı duyulan bir figürdür. Zamanın ve tarımın efendisi olarak, onun hikayesi bize doğanın döngüselliğini ve yaşamın geçiciliğini hatırlatır. Saturnalia festivali aracılığıyla bugün bile kutlanan mirası, Satürn’ün Roma kültüründeki kalıcı etkisini gözler önüne serer.

Kaynaklar;

Roma Mitolojisi / Derya Şahin

A Handbook of Mythology The Myths and Legends of Ancient Greece and Rome / E.M Berens