Roma Mitolojisinde Jüpiter / Jupiter (Iupiter) / Jove, Roma Tanrıları arasındaki en yüce ve kudretli tanrı kabul edilir. Jüpiter tüm tanrıların Roma Kralı ve Roma’ nın koruyucusu olarak anılırdı. 

Daha sonrasında Roma olarak anılacak bölgenin ilk yerlileri o dönem atalarının ruhları tarafından korunduklarına inanırdı. Zamanla topraklar genişleyip devir değiştikçe bu ruhların başına üç tane tanrı eklediler; Mars, Romulus ve Jüpiter.  Yine zamanla Mars ve Romulus,  Juno ve Minerva ile yer değiştirmiş ve Jüpiter, Juno ve Minerva Roma’nın üçlü tanrıları haline gelmiştir.

Jupiter, gökyüzü ve gökyüzü ile ilgili olayların hakimidir. Şimşek, yağmur, yıldırım, gök gürültüsü gibi. Hava değişimi de kendisinden sorulur. Yeryüzüne emir ve ceza göndermek için şimşek ve yıldırım gücünü kullanır.  Tam adı Jupiter Optimus Maximus’tur. Jüpiter, yeminler ve anlaşmalarla da ilgilidir ve Romalıların koruyucusudur. Jupiter, hayat ve ölüm üzerinde tüm güce sahiptir.

Yunan Mitolojisindeki karşılığı Zeus’ dur ancak Roma Mitolojisinde yer alan Jupiter’in, Zeus’ tan iki temel farkı vardır.

Bunlardan ilki; Yunan Mitolojisindeki Zeus’ dan farklı olarak Jupiter insanlarla direkt ilişkiye girmez, yeryüzüne inmez. Roma mitolojisinde Jüpiter, cennetin yüce bir tanrısı olarak tasvir edilir.

Diğer bir fark ise Roma Mitolojisinde  Jupiter’ in hayat ve ölüm üzerinde mutlak bir güce sahip olmasıdır. Yunan Mitolojisinde Zeus da  hayat ve ölüm üzerinde bir güce sahiptir ancak görünene göre Zeus bu güce mutlak olarak sahip değildir. Moira’lar ve kader üzerinde Zeus’ un tam bir yetkisi ve etkisi yoktur. Jupiter ise tüm güçlerin üzerindedir.

Jüpiter Kimdir?

Roma Mitolojisinde Jupiter, Satürn ile Ops’ un  çocuklarından biridir. Satürn ile Ops’un en genç çocuğu, Neptün, Pluto, Vesta, Juno ve Ceres’in kardeşidir.

Hükmetme gücünü kaybetmek istemeyen ve çocukları tarafından tahtından indirilmek istemeyen Satürn, tüm çocuklarını doğduklarında yutmuştur. Ops son çocuğu Jupiter’ i kurtarmayı başarır. Oğlunu saklarken Satürn’e taşa sarılı bir kumaş verir ve Satürn bu kumaşa sarılı taşı oğlu sanarak yutar. Jupiter, büyüdüğünde saklandığı yerden çıkarak babasını kusturur ve kardeşlerini kurtarır. Daha sonra babasına karşı kardeşleriyle birlikte mücadeleye girerek Satürn’ ün zamanını sona erdirir.

Jüpiter, babası Satürn’ ün yerine geçtikten sonra kız kardeşi Juno ile evlenmiştir. 

Sembolleri: Yıldırım, kartal, meşe ağacı

Jüpiter için İnşa Edilmiş Tapınaklardan Bazıları;

Jüpiter Optimus Maximus Tapınağı  (Templum Iovis Optimus Maximus):

“Tanrıların En İyisi ve En Büyüğü” anlamına gelen bu tapınak, Jupiter’ in en yüce tapınağıydı. Roma’nın ilk dönemlerinden itibaren varlığını sürdürmüştür. Tapınak, M.Ö. 6. yüzyılda Tarquinus Superbus tarafından inşa edilmiştir.

Jupiter Stator Tapınağı (Templum Iovis Statoris ):

Jupiter Stator tapınağı, Roma’nın Palatine Hill bölgesinde bulunuyor. Tapınak, M.Ö. 4. yüzyılda inşa edilmişti  ve Roma’nın düşmanlara karşı direnme çağrısını sembolize ediyordu.

Jüpiter Feretrius Tapınağı (Templum Iovis Feretri ) :

Jupiter Feretrius tapınağı, Romalı generallerin zafer kazandıkları savaşlarda düşmanın silahlarını Tanrı’ ya adadıkları yerdi. Tapınak, M.Ö. 5. yüzyılda inşa edilmişti.

Jupiter Tonans Tapınağı (Templum Iovis Tonans):

Roma’ nın Capitolium bölgesinde yer alan Tonans tapınağı. M.S. 1. yüzyılda inşa edildi. Bu tapınak, yıldırım ve fırtına tanrısı olarak Jupiter’e adanmıştı.

Jupiter Custos Tapınağı (Templum Iovis Custodis):

Jupiter Custos tapınağı, Capitolium bölgesinde yer alıyordu ve Roma’nın eski surlarını koruyan tanrı olarak Jupiter’e adanmıştı. Tapınak, M.S. 3. yüzyılda inşa edilmişti.

Jupiter Tapınağı (Dougga) – Tunus: 

Tunus’taki Dougga antik kentinde bulunan bu tapınak, Roma İmparatorluğu döneminde Jupiter için yapılmıştı ve Afrika’nın en iyi korunmuş Roma tapınaklarından biridir.

Jupiter Tapınağı (Diolkos) – Yunanistan:

Yunanistan’ın Korint Körfezi yakınlarındaki Diolkos’ta bulunan bu tapınak, Roma döneminde inşa edilmiştir ve Jupiter’ e adanmıştır.

Jupiter Tapınağı (Nijmegen) – Hollanda:

Hollanda’daki Nijmegen şehrinde, Roma İmparatorluğu’nun sınırlarında yer alan bu tapınak, Roma döneminde Jupiter için inşa edilmiştir ve bugün arkeolojik bir alan olarak korunmaktadır.

Jüpiter Tapınağı (Mersin/Silifke) – Türkiye:

Silifke’ nin merkezinde yer alan tapınağın sütün tabanları korunmuştur. Sütunlardan sadece biri günümüze ulaşmıştır. Buradaki kazı 1980 yılında başlamış olup devam etmektedir. Tapınak MS 2. yy’da inşa edilmiştir.

  • Kaynaklar:
  • A Handbook of Mythology The Myths and Legends of Ancient Greece and Rome / E.M Berens
  • The Concise Dictionary of Greek and Roman Mythology / Michael Stapleton
  • Ancient Roman Mythology / Peter Komara