Yunan Mitolojisinde Yeraltı Tanrısı: Hades

Titan Kronos ile Rhea’ nın oğlu olan Hades, Zeus’ un kardeşi, Persophone’nin eşi  ve Yunan Mitolojisinde Yeraltı Tanrısıdır.

Kronos ve Rhea birlikteliğinden altı çocuk doğmuştu; Hestia, Poseidon, Hades, Demeter, Hera ve Zeus. 

Titanlarla yapılan savaş bittikten sonra Zeus gökyüzü ve dünyanın tanrısı olurken Poseidon Deniz Tanrısı olmuş diğer kardeşleri Hades ise Yeraltı Dünyasının tanrısı olmuştu. Homeros’ a göre üç kardeş aralarında kura çekmişti ve bu kuranın sonuçlarına göre görevleri aralarında bölüşmüştü. Ölüler Dünyasının Tanrısı çoğunlukla yalnızlığı seven ve kasvetli bir tanrı olarak betimlendiğinden bu görev O’na uygun sayılırdı.

Yeraltı Dünyasında yaşadığı ve oradan pek ayrılmadığı için Olimpos Dağı’nda yaşayan 12 Tanrı içerisinde yer almıyordu yani 12 Olimpos’ludan biri olarak sayılmıyordu.  Eğer Yeraltı Dünyasından ayrılmak zorunda kalırsa simsiyah dört atın çektiği arabasını kullanırdı. Eğer ilerlemesini engelleyen bir engel ortaya çıkarsa aynı zamanda gücünün sembolü olan iki dişli çatalını kullanırdı.

Yeraltı dünyasının tanrısı Olimpos’a nadiren gider ve diğer tanrı ve tanrıçalarla da nadiren görüşürdü. Benzer şekilde diğer tanrı ve tanrıçalar da Yeraltı Dünyasından uzak durmayı tercih ediyordu. Bu nedenle de bu dünyanın tüm yetkisi, kontrolü ve egemenliği tamamen Ölüler Diyarının efendisinin elinde kalıyordu.

Üç başlı köpek Kerberos’un sahibiydi. Kerberos Yeraltı Dünyasının bekçisiydi.

Hades’in Eşi Persophone

Yeraltı Tanrısı, Zeus’ un kızı Persophone’u kaçırmış ve daha sonra eşi yapmıştı. Demeter’in de dahil olduğu ve uzun süre kızını aradığı ve en sonunda bir uzlaşı bularak anne kızın kavuştuğu bu mit Yunan Mitolojisi içinde önemli bir yer tutar.

ÖLÜLER DİYARI VE EFENDİSİ

Tanrı Hades Yeraltı dünyasının hakimi, Yeraltı Dünyasının tanrısı olmasına rağmen  ölümle ilişkisi yoktu. Kimin ölüp kimin yaşayacağına O karar vermiyordu. O sadece ölen kişinin Yeraltında nerede yaşayacağını belirliyordu ve bu dünyadaki düzenin korunmasını sağlıyordu. Kısacası ölüm ve kaderle ilişkisi olmayan yalnızca ölülerin efendisi olarak görev yapan bir tanrıydı. Yeraltı Dünyasındaki – her ne kadar yargıçlar bulunsa da – tek/son karar verici O’ydu. Acımasız ve tolerans göstermeyen bir tanrıydı.  Doğal olarak ortamlarda sevilerek karşılanan bir tanrı değildi. Soğuk bir mizaçla tolerans göstermeden görev yapan bir tanrı olduğu için kötü olarak adlandırılabillirdi ancak insanlar O’nu şeytani bir tanrı olarak görmezdi. 

Yeraltı Dünyasına gelen ve orada  ağzına bir tane dahi olsun yiyecek koyan kişi bir daha yeryüzünü göremezdi ve orada kalmaya mahkumdu. Yeraltı Dünyasının kapısı dışarıdakiler için her daim aralık dururdu ancak içeriden dışarı çıkmak isteyenler için her zaman kapalıydı. Bu kapıda Kerberos bekçilik yapar ve kimseyi dışarı çıkarmazdı. Bu durumun bazı istisnaları olmuştu. Yunan mitolojisindeki bazı kahramanlar, beceri ve zekalarıyla – ve bazen de diğer tanrıların destekleriyle – indikleri Yeraltı dünyasından çıkabilmişlerdi ki bunlar mitlere de konu olmuştur. Bu  nadir durumlara rağmen bu dünyaya girip sonrasında çıkamayan pek çok isim de vardır. 

Yeraltı dünyası işkencelerle dolu bir ortam olmaktan ziyade ölülerin barındığı bir dünyadır. Burada ölüler hayatlarını nasıl yaşadıklarına göre ölüm sonrası hayatlarına başlar ve diğer dünya deneyimini yaşardı.

Titanlara karşı savaşa katılmış olan tanrıya kykloplar tarafından sihirli bir miğfer verilmişti. Bu miğferi takan kişi  görünmez olurdu. Aslında bu miğfer Ölüler Diyarı Tanrısının esrarengiz, gizemli ve gölgeler içerisindeki karakteriyle son derece uyumlu bir eşyadır. O’nun bu meşhur miğferini almak isteyenler de mitlerde karşımıza çıkar.

Yunan Tanrı Hades’i adıyla anmaktan genellikle kaçınılırdı. İnsanlar O’ndan korkardı. Onun öfkesini uyandırmaktan çekinilirdi. Bu sebeple anılırken genellikle zengin anlamına gelen Ploutos ( Pluton ) sıfatı kullanılırdı. Böylece hem yerin işlenmiş toprağının hem de onun derinliklerinde sakladığı madenlerin tükenmez zenginliğine atıf yapılırdı. Bu nedenle genellikle elinde zenginlik sembolü olan bereket boynuzunu tutar şekilde betimlenirdi.

Eski etimolojiye göre Hades “görünmez” demekti. Bu nedenle “Bize Görünmez Dünyanın Kralı” olarak çağrılırdı.

Sembolleri: Görünmez Miğfer, Bolluk Boynuzu

Kaynaklar: Mitoloji Sözlüğü – Azra Erhat

                  Mythology – Edith Hamilton

                  Myths of Greece and Roma – H.A. Guerber

                  Yunan ve Roma Mitolojisi – Collete Estin

                  Greek and Roman Mythology – Luke Roman /Monica Roman

                  Haldun Taner – Mitoloji