Yunan Mitolojisinde Tanrıça Artemis Zeus ile Leto’ nun kızı, Tanrı Apollo’ nun ikiz kardeşidir.

Yunan Mitolojisinde Artemis doğa tanrıçası, hayvanların koruyucusu, ay ve iffet  tanrıçası olarak bilinir. Çocuk doğumlarının koruyucusu olarak da bilinmeye başlamıştır ve bu rolü özellikle ilk zamanlarda Hera ve Eileithyia ile birlikte paylaşmıştır. Avcı bir tanrıçadır.  Altın yaylı olarak adlandırılır. Okçuluk konusunda mükemmeldir. Artemis, Athena ve Hestia ile birlikte  Olimpos’ un üç bakire tanrıçasından biridir.

Zeus ve Leto

Leto, Titan Koios ile Titan  Phoebe’ nin kızıdır. Zeus ile birlikteliği sonucunda Artemis ve Apollon’u dünyaya getirmiştir. Leto, Tanrıça Hera’ nın kıskançlığı ve öfkesinin  mağdurlarından biri olmuştur. Çocukları Artemis ve Apollon da bu öfke ve kıskançlıktan nasibini almıştır. Hera, Zeus’ un Leto’ ya duyduğu sevgiyi ve ilişkilerini kıskandığı için Leto’yu nereye giderse gitsin takip etmesi ve işkence etmesi için peşine Python’ u takmıştır. 

Bazı hikayelerde Apollo’nun Delphi’de tapınakta Python’ u bu nedenle öldürdüğü anlatılır. 

Tanrıça Hera’ nın bu kıskançlığının ve öfkesinin farkında olan Zeus, Leto’ yu kaçırmış ve gözden uzak, güvende yaşayabileceği Delos’a getirmiştir. Başka hikayelere göre ise Zeus Leto’ yu korumak için bir bıldırcına çevirir. Leto gerçek formuna  Delos’a varınca kavuşur. 

Bazı hikayelere göre ise Leto ikizleri doğurabileceği güvenli bir yer aramıştır ancak herkes Hera’nın öfkesinden çekindiği için bu kolay olmaz. Doğum zamanı geldiğinde doğum sancıları çok  uzun sürer çünkü Hera kızı Eileithia’ nın doğuma katılmasının önüne geçmiştir. En sonunda Amphitrite, Diane , Rhea ve Themis Eileityia’ yı ikna etmiştir de Apollo doğabilmiştir.

Artemis’in Doğumu:

Tanrıça Artemis’in doğumuyla ilgili farklı hikayeler vardır. Bazılarında Leto’nun ilk önce Apollo’yu ardından kızını doğurduğu anlatılır. Apollodoros’a göre Leto önce Delos’ta  (bazı versiyonlara göre ise Ortygia Adasında) Artemis’ i doğurur ardından yeni doğan tanrıçanın ebelik becerisi yardımıyla Apollon’u Delos’da dünyaya getirir. Bu versiyon Artemis’ in çocuk doğumları konusunda koruyucu tanrıça olması ve doğum yapacak  kadınların O’ndan yardım istemesi konusunda açıklayıcıdır. 

Bununla birlikte efsanelere göre doğum yaparken ölen kadınların aslında Artemis’ in okları yüzünden yaşamını yitirdiklerine inanılırdı. Artemis’ in okuyla ölmek tatlı bir ölümdür. 

Yine inanışlara göre özellikle genç ölümler (kadınlar için) Tanrıça’ nın oklarıyla gerçekleşir. Güzel ve acısız ölümlerdir.

Penelopeia da uyandı tatlı uykudan,
Yanaklarını elleriyle ova ova konuştu, dedi ki:
“İçim geçmiş üzüntüden, uyumuşum tatlı tatlı,
Keşke böyle bir ölüm bağışlasa bana Artemis şuracıkta,
Neye yarar ağlayan bir yürekle böyle yaşamak,
Böyle özleye özleye sevgili kocamı,
Var mı Akhalar arasında onun gibi güçlü ve erdemli?”


Odysseia / 18. Bölüm 200/205


Artemis’ in Altı İsteği

Tanrıça’ nın altı dileği Kallihamos’ un hikayelerinde yer alan, Tanrıça’ nın babası Tanrı Zeus’tan isteklerini içeren dilekleridir.

Antik Yunan şairlerinden biri olan Kallihamos’un anlatımına göre Tanrıça Artemis’ in babası Zeus’dan altı isteği olur.

Zeus  kızı daha çok küçükken O’na kendisinden ne istediğini sorar.  Buna cevaben  Tanrıça altı dileğini şöyle sıralar;

1- Asla evlenmemek ve bakire kalmak

2 – Ok ve yay

3- Kardeşi Apollon gibi, hatta O’ndan daha fazla isme sahip olmak

4 –  Dünyadaki tüm dağların kendisinin olması

5 – Dünyaya ışık getirmek

6- 60 nymphanın kendisiyle birlikte kalması.

Zeus, küçük kızının dileklerini yerine getirir.

Avcı Tanrıçanın  Hayatı

Av Tanrıçası kendisini takip eden diğer kadın avcılarla birlikte ormanda avlanırdı. En büyük hobisi buydu. Kendisi gibi takipçisi olan kadınların da bakire olması bir kuraldı. Tanrıça’nın takipçisi olan kadınlar bakire kalacaklarına dair yemin ederlerdi. Bu yemini bozmanın ise cezası vardı. ( Bunun örneklerinden bir tanesi Kallisto‘nun yaşadıklarıdır.)

Tanrıça hem sadakat sahibi hem de çabuk öfkelenen ve öfkelendiğinde haşin davranan bir tanrıçaydı. Kolay gücenirdi. Ölümlüler için hem hayranlık uyandıran hem de korku salan bir tanrıçaydı. Rencide edilmeye gelmezdi.

Sembolleri: Geyik, hilal, yay, ok

  • Kaynaklar:
  • İlyada /Homeros
  • Mitoloji Sözlüğü /Azra Erhat
  • Her Yönüyle Klasik Mitoloji Dr Nancy Conner
  • Classical Mythology
  • Odysseia/ Homeros